Goguryeo ya da diğer ismiyle Koguryô,
Kore yarımadası merkezinin kuzeyinde, Mançurya ve Primorsky Krai'nin
güneyinde bulunan eski bir Kore krallığıdır.

Baekje ve Silla ile birlikte Kore'nin Üç Krallığı'ndan biridir. Kore
yarımadasının kontrolünü sağlamak için aktif bir güç olan Goguryeo güç
mücadelesi vermesinin yanında, Çin ve Japonya'yla ortak dış işleri
rejimi ilişkisi içinde olmuştur.

12. yüzyıl Goryeo yazısı Samguk Sagi, Mançurya ve Kore'nin kuzeyini
işgal etmiş M.Ö. 2. yüzyılda Gojoseon'un yıkılışından sonra
Goguryeo'nun Buyeo prensi Jumong tarafından M.Ö. 37'de kurulduğunu,
arkeolojik ve metin kalıntılarıyla desteklendiğini belirtmektedir.

Goguryeo, M.S. 668'de Silla - Tang ittifakıyla yıkılıncaya kadar
Kuzeydoğu Asya'da büyük bir bölgesel güçtü. Yıkılıştan sonra toprakları
Tang Hanedanlığı, Birleşik Silla ve Balhae arasında paylaşıldı.



Samguk Sagi ve Samguk Yusa'ya göre Buyeo krallığından Jumong adında bir
prens, Buyeo sarayındaki diğer prenslerle iktidar mücadelesine
girdikten sonra, Çin - Kuzey Kore sınırında Yalu ve T'ung-chia
havzalarının ortasında olduğu düşünülen, yerel ismiyle Jolbon Buyeo
olarak bilinen yere kaçarak Goguryeo devletini M.Ö. 37'de kurdu. Bazı
bilginler Goguryeo'nun M.Ö. 2. yüzyılda kurulduğuna inanmaktadırlar.
Han Shu (Han'ın Kitabı)'nun coğrafik monografisinde Goguryeo
kelimesinden ilk defa M.Ö. 113'te Xuantu komutanlığı hükmü altında bir
bölge olarak bahsedilmektedir. Tang'ın Eski Kitabı'nda ise Tang
İmparatoru Taizong, Goguryeo'nun tarihinin 900 yıl olduğundan söz
etmektedir. M.Ö. 75'te Yemaek kabilesinden (ilk Goguryeo tipi halk) bir
grup Amnok Nehri vadisinden Çin'in Xuantu komutanlığının batısına kadar
baskın yaptı. Tang'ın Eski ve Yeni Tarihleri, Samguk Sagi ve Nihon
Sihoki gibi metin kalıntılarının yanında diğer eski kaynaklar da
Goguryeo'nun M.Ö. 37'de yada 1. yüzyılın ortalarında kurulduğunu
desteklemektedir. Arkeolojik kalıntılar Yemaek kabilelerinin M.Ö. 2.
yüzyılda merkezileştiğini gösterse de; Goguryeo'dan geldiklerini
gösteren herhangi bir kalıntı yoktur. Han Shu, Goguryeo'nun Yamaek
kabilelerinden M.S. 12'de isyan edip Xuantu'nun hükmü altından çıkan
bir grup olarak ele almaktadır.

Kuruluşunda Goguryeo halkı, Buyeo ve Yemaek halklarının bir karışımı
olduğunu ve Yemaek başkanlarının önderliğinde kabilelerini Buyeo'dan
kaçırabilmiş olduklarına inanmaktadır. San Guo Zhi (Üç Krallığın
Kayıtları)'nin "Batılı Barbarlar Raporları" bölümünde Buyeo ve Yemaek
halkının etnik köken olarak bağlantılı ve aynı dili konuştuklarını
ifade etmektedir.

Jumong ve Kuruluş Efsanesi
Jumong'un adı ilk kez 4. yüzyılda Ulu İmparator Gwanggaeto
Dikilitaşı'nda geçmektedir. Jumong, Hanja'nın Korece yazılışında
(Jumong),(Chumo) ya da (Jungmo) şeklinde söz
ediliyordu.

Dikilitaşın ifade ettiğine göre Jumong, Goguryeo'nun atası ve ilk
imparatoru olmasının yanında Buyeo kralıyla nehir tanrıçası Habaek
kabilesinin kızının oğullarıdır. Samguk Sagi ve Samguk Yusa ek bir
ayrıntı olarak Jumong'un annesinin adının Yuhwa olduğunu betimlemiştir.
Jumong'un biyolojik babasının da "güçlü insan" ve "cennetin prensi"
anlamına gelen Hae Mosu adında biri olduğu söylenmektedir. Samguk Sagi
de Yuhwa'yı baştan çıkaran Hae Mosu'nun gükyüzü tanrısı olduğunu
açıklamaktadır. Buyeo'nun veliaht prensi Daeso'nun suikast girişimi
üzerine Jumong Buyeo'dan kaçmıştır. Dikilitaş ve sonraki Kore
kaynakları Jumong'un hangi Buyeo'dan geldiği konusunda uyuşmamaktadır.
Dikilitaş Jumong'un Kuzey Buyeo'dan geldiğini; Samguk Sagi ve Samguk
Yusa da Doğu Buyeo'dan geldiğini söylemektedir. Jumong sonuçta
yöneticisinin kızıyla evlendiği Jolbon Buyeo konfederasyonunu
kurmuştur. Anavatanındaki küçük gruplar halindeki destekçileriyle
Goguryeo'yu kurarak imparator olmuştur.

Jumong'a Buyeo hükümdarlarının adı olan Hae, soyisim olarak verilmişti.
Samguk Yusa'ya göre Jumong, kutsal atalarının yansıması bilinciyle
soyadını "Ko" olarak değiştirdi. Jumong, M.Ö. 36'da Biryu kabilelerini,
M.Ö. 33'te Haeng-in'i ve M.Ö. 28'de de Kuzey Okjeo'yu fethederek
adından söz ettirmiştir.

Merkezileşme ve İlk Yayılma



Goguryeo, çeşitli Yemaek kabilelerinin birliğinden Hun nehri havzasının
kontrolünden gücünü hızla büyüterek ilk devleti kurmuştur. Goguryeo'nun
anavatanı, söylenenlere göre dağlık ve tarım yapılmasına uygun olmayan
bir ülke olmasına rağmen halkını besleyebiliyordu.

Komşularını yağmalamaya düşkün olduğu için Goguryeo'nun kaynak
sıkıntısında olmadığı bilinir. M.S. 53'te Goguryeo kralı Taejo'nun
zamanında beş yerel kabile, imparatorluk içinde beş ayrı yönetim
bölgesini yönetecek şekilde yeniden örgütlendiler. Dış işleri ve
askerler kralın denetimindeydi. Saldırgan askeri faaliyetlerin, komşu
kabilelerden zorla vergi almaları ve hatta Goguryeo'ya politik ve
ekonomik yönden hakim olmalarını sağlayabilirdi.

Taejo, Kuzeydoğu Kore'deki Okjeo kabilelerinin yanısıra Doğu Ye ve
Güneydoğu Mançurya ile Kuzey Kore'yi fethetti. Kaynakların ve insan
gücünün artmasıyla kabilelere boyun eğdiren Goguryeo, Kore ve Liaodong
yarımadalarındaki Han İmparatorluğu'nun komutanlıklarından Lelang,
Xuantu ve Liaodong'u işgal ederek tamamıyle bağımsız olmuştur.

Taejo, genellikle fethettiği kabilelerin reislerini serbest bırakırdı;
ancak Goguryeo'nun kraliyet işleriyle ilgilenen yöneticilere verdikleri
raporlar onların ağır vergiden ayrı tutulmasını sağlardı. Taejo ve
halefleri genişlemeye devam etmek için artan kaynaklarını kuzeybatıya
yönlendirmişlerdi. Yeni yasalar, köylüleri ve soyluları denetim altında
tutuyor ve kabile liderlerini merkez soyluların içine çekiyordu.
Kraliyetin gücünün artması için kraliyet sırası kardeşlere ait olmaktan
çıkıp baba soyuna ait olması şeklinde değiştirildi.

Goguryeo imparatorluğunun genişlemesiyle Liaodong komutanlığıyla direkt
askeri ilişki içine girildi. Liaodong'un baskısıyla Goguryeo başkentini
Hun Nehri vadisinden, Wandu Dağı yanındaki Yalu Nehri vadisine taşımak
zorunda kaldı.

Goguryeo - Wei Savaşı
Han İmparatorluğunun yıkılmasından sonra kaos devam ediyordu. Han
İmparatorluğunun komutanları yenilmişti. Goguryeo, Han
İmparatorluğundan sonra yeni kurulmuş olan Çin’in Wei Hanedanlığı ile
savaşarak sınırlarını genişletmek istiyordu. 220 CE’de Wei
Hanedanlığını vergiye bağladı. 238 CE’de Goguryeo ile Wei bir anlaşma
yaptılar ve amaçları Liadong’u yok etmekti. Liadong yarımadası Wei
tarafından zaptedildiği zaman Goguryeo ve Wei arasında anlaşma bozuldu.
Wei’nin kışkırtması ile 244 yılında Goguryeo, Liadong’un batı bölgesine
saldırmıştı. Daha sonra bunu fırsat bilen Wei, Goguryeo’nun başkenti
olan Mt. Hwando’ya saldırdı ve yok etti. Orduları yok edilen Goguryeo
kralı ise kaçtı ve doğudaki Okjeo kabilesine sığındı.

Güçlenmeye Başlama ve Gelişme - Yükselme Dönemi (300 ile 390 CE)
Wei Ordusu savaştan sonra Goguryeo’yu yok ettiğini düşünmüş ve o
bölgeden ayrılmıştır. 70 yılda içinde Goguryeo başkenti yeniden kurdu.
Bu başkentin adını ise Mt. Wandu olarak koydular. Tekrardan Liadong,
Lelang and Xuantu’ya akın etmeye başladılar. 313 yılında Goguryeo bir
yandan Liadong’un oraya kadar yayılmaya devam ederken diğer taraftanda
Goguryeo’nun 15. kralı Micheon tarafından Legang’daki Çin generali
bozguna uğratıldı.

7.yy’ın ortalarına kadar yarımadanın sahipliğini üç krallık yaptı. 342
yılında Çinlilerden gelen (Xianbei, Former Yan (16 krallıktan biri olan
Çin krallığı) , Gao Yun ) bazı ataklara karşı olan gerilemeler geçici
oldu. 371 yılında Baekje kralı Geunchogo Goguryeo’nun en geniş şehri
olan Pyongyang’ı yağmaladı ve Goguryeo 16. kralı olan Gogukwon’u
savaşta öldürdü.

372 yılında ölen kralın yerine Sosurim geçti. Bu kralda yeni hukuk
kurallarını ve Budizm dinini seçenleri de kabul edeceğini ilan etti.
Taehak adıyla da anılan eğitim enstitüsünü kurdu. Askeri
alanlarda da bazı reformlar yaptı.

Goguryeo'nun Gücünün Zirvesi



476 CE’de Goguryeo en iyi dönemini yaşadı. Goguryeo’nun 19. kralı olan
Gwanggaeto the Great (R. 391 - 412 CE) zamanında herşey en üst düzeyde
iyi olarak yaşanmıştır. Gwanggaeto zamanında Manchuria’nın güneyinde
bulunan Jilin şehrinde hala bu kralın olağanüstü başarı hikayeler
anlatılmaktadır. Daha sonra 20. kral Jangsu zamanında da bu ilerleme
gelişmiş ve devam etmiştir.

Gwanggaeto;
Buyeo’dan 64 şehir, 1400 köy zaptetmiş ve almıştır.
Çin’in 16 krallığından biri olan Later Yan’ı yok etmiştir.
Buyeo’yu ve kuzeydeki Mohe kabilesini de istila etmiştir.
Baekje krallığına da boyun eğdirmiştir.
Gaya krallığını sona erdirmeye çalışmış ve onları kendine bağlamıştır.
Silla ile 50 yıldan beri süregelen yarımadanın hakimiyetinin kimde olacağı konusunda savaş yaptı.

Gwanggaeto’nun hükümdarlığının son zamanlarında yarım adanın kuzey ve
orta bölgelerinin yanı sıra Manchuria’nın güney tarafında da
tartışmasız söz sahibi olmayı başarmış ve kontrolü ele almıştı. Şimdiki
Seoul’un olduğu yere kadarki bölgeler hep Goguryeo’nun kontrolü
altındaydı.
Gwanggaeto’nun oğlu olan Jangsu 413 yılında tahta geçiyor. 427 yılında
başkenti Mt.Wandu’dan Pyongyang’a taşıyor. Jangsu’da babası gibi o
bölgelerin hakimi olmaya devam ediyor ve doğuda Songhua nehrine kadar
sınırlarını büyütüyor.

5. yüzyılın sonlarına doğru Buyeo’yu ve Mohe ve Khitan gibi kabileleri
de içine alıyor. Kuzeyde Çinli olan Northern Wei ile çekişmeleri
oluyor. Aynı zamanda Silla ile de mücadele etmeye devam ediyor.

İç Sorunlar
6. yüzyılda Goguryeo en yüksek dönemini yaşadı. Goguryeo’nun 22. kralı
Anjang kardeşi Anwon tarafından suikast sonucu öldürüldü. Tahta Anwon
geçti. Bu dönemde soylular daha fazla yönetimde söz sahibi oldular.
Politik görüşlerdeki bölünme ve fikir ayrılıkları içten içe derinleşti.
Tahta 18 yaşındaki Yangwon geçti. Fakat bu politik sorunlar hiçbir
zaman tam anlamıyla çözülemedi. Yetkili görevlerdeki ve kontrolü ele
geçirmek isteyen bazı hain kişiler tarafından yönetim iyice kötüleşmeye
başladı.

550 yılında yönetimde söz sahibi olmak isteyen Tuchueh isimli grup
tarafından kuzey bölgesi ve bu bölgedeki bazı kaleler zaptedildi. 551
yılında iç sorunlar yüzünden gittikçe zayıflamaya başlayan Goguryeo’ya
Baekje ve Silla krallıkları da saldırmaya başladılar.

konu için teşekkürler...

"Tahta Anwon
geçti. Bu dönemde soylular daha fazla yönetimde söz sahibi oldular." olay buradan sonra kopuyor olmalı . Konu için teşekkürler

Yeşiller Tang , diğerleri Koguryo askeri :



dikakt ettiyseniz Koguryolular , boynuzlu miğfer kullanıyor ...