Joseon



Joseon (Temmuz 1392 - Ağustos 1910),
Taejo Yi Seong-gye tarafından kurulmuş, modern Kore'nin bulunduğu yerde
yaklaşık beş yüzyıl boyunca hüküm sürmüş bağımsız bir devletti. Goryeo
Krallığı'nın yenilmesi sonucunda bugün Kuzey Kore sınırları içinde yer
alan Kaesong şehrinde kurulmuştu. İlk başlarda Kore, yeniden
adlandırılmış ve başkent, günümüzdeki Seul'e taşınmıştır. Krallığın
doğal sınırları en kuzeydeki Amnok ve Duman nehirlerine kadar
genişlemiştir. Joseon, Kore tarihinde son krallık ve daha sonraları
imparatorluk olarak yer almıştır. En uzun Konfüçyüsçü hükümdarlığın
yaşandığı hanedanlıktır. 1897'de Kore İmparatorluğu'nun ilan
edilmesiyle hanedanlık 1910'daki Japon İşgali ile son bulmuştur.

Becerikli askeri stratejist olan ve aslında Japon korsanların (Wokou)'
yarımadaya, Yi Seong-gye'ye veya Kral Taejo'ya karşı yağma girişiminde
bulunanları geri püskürterek kendini gösteren Jeonju Boyu'ndan Yi,
Goryeo Kralı Woo'ya karşı askeri bir darbe yapmış ve onu tahttan
indirdikten iki yıl sonra Goryeo Kralı Gongyang'ı zehirlemiştir.
Akabinde tahta çıkmıştır. 1394'te başkenti Gaegyong (Günümüzdeki
Gaeseong)'dan Hangseong (Günümüzdeki Seul)'a taşımış ve Gyeongbuk
Sarayı'nı inşa ettirmiştir.

Kral Taejo'dan itibaren kralların soyunun modern çağa kadar devamlı
olarak ataerkil düzen içinde sürmesi sağlanmıştır. Yungheui İmparatoru
olan son hükümdar Sunjong, 1910'da mevkisinin başı olarak rütbesini
düşürmüştür. Joseon Hanedalığı'nın yaşayan soyu bugün aslında
Sunjong'un genç erkek kardeşleri Yeongchinwang (Veliaht Prens Euimin)
ve Uichinwang (Prens Ui)'dır.

Saltanat boyunca Joseon, Konfüçyüs idealinin ve öğretilerinin Kore
toplumuna yerleştirdi, Çin Kültürü'nü getirip benimsedi ve Klasik Kore
kültürü, ticareti, bilimi, edebiyatı ve teknolojisi zirveye ulaştı.
Böylece Kore'ye hükmetmeyi mutlak olarak sağladı. Ancak 16. yüzyıl sonu
ve 17. yüzyıl başılarında komşuları Japonya ve Qing Hanedanlığı'nın
neredeyse yarımadayı istila edecek kadar sık akınları ve en önemlisi
Vahşi Krallık olarak bilinmeye başlanan ülkelere izlediği izolasyon
politikası hanedanlığı ciddi bir şekilde zayıflattı. Bununla birlikte
18. yüzyılın sonuna gelinirken krallık izolasyon boyunca daha fazla
zayıflamaya başladı ve iç sorunlarla, güç savaşlarıyla, uluslararası
baskılarla ve içerideki isyanlarla yüz yüze kalan Joseon Hanedanlığı
19. yüzyılın sonunda iyice zayıfladı. 1895 yılında Joseon Hanedanlığı,
Japonya'nın zaferiyle sonuçlanan Birinci Çin - Japon Savaşı'nın
ardından Shimonoseki Antlaşması'yla Qing Hanedanlığı'ndan
bağımsızlığını belgemek zorundaydı. 1897'den 1910'a kadar Kore, Qing
Hanedanlığı'na bağımlılığı geçersiz olduktan sonra resmen Kore
İmparatorluğu olarak bilinmeye başladı. Japon İmparatorluğu'nun
uygulattığı Japon - Kore İlhak Antlaşması'yla Joseon Hanedanlığı,
1910'da sona erdi.

Joseon, Kore'nin modern yüzüne çok önemli bir miras bıraktı; modern
Kore'nin sahip olduğu birçok görgü kuralı, kültürel normlar, güncel
sorunlara toplumsal duruş ve hatta modern Kore dili ve diyalektiğinin
kökeninin geleneksel düşünce yapısının bir örneği olarak bu dönemde
ortaya çıkmıştır.

TARİHİ
Kuruluşu




14. yüzyılın sonlarında 918'de Wang Geon tarafından kurulmuş olan
Goryeo Hanedanlığı'nın temelleri, yıllardır süren savaşlar ve
parçalanan Moğol İmparatorluğu'nun fiili işgaliyle çöküntüye uğramıştı.
Goryeo'nun meşruluğu, saray içinde gittikçe tartışmalı bir sorun
oluyordu. Hanedanlık, krallığı yönetmede başarılı olamıyordu; ancak
Yuan Hanedanlığı nesliyle yapılan mecburi evlilikler ve çok sayıdaki
aile bölümlerinin rekabeti bahane ediliyordu. (Hatta Kral U'nun
annesinin halka tabakasından olduğu bilinmektedir, böylece Kral
Gongmin'den bu yana soyunda anlaşmazlıklara neden oluyordu).
Krallıktaki güçlü aristokratlar, generaller ve hatta başbakanlar,
kraliyetin kayırmalar yaparak yönetime hakim olmalarına karşı mücadele
ettiler, sonuçta bu durum birçok faktör arasında ciddi fikir
ayrılıklarına neden oluyordu. Süreki artan sayıdaki Japon korsan
(Wokou) akınları ve Kızıl Türban İsyanı'yla kraliyet sarayına egemen
olmak için gelen reform yanlısı Sinjin aristokrasisiyle muhalif Gwonmun
aristokrasinin yönetim mücadelesi yanında; aslında yabancı tehditleri
geri püskürten, Yi Seong-gye adındaki yetenekli general ve rakibi Cheo
Yeong'du.

Hongwu İmparatoru Zhu Yuanzhang'ın yönetimindeki Ming Hanedanlığı'nın
ardından Goryeo; General Yi'nin liderlik ettiği grup (Ming
Hanedanlığı'nı destekleyenler) ve General Choe'nin ordugâh grubu (Yuan
Hanedanlığı'nı destekleyenler) olarak ikiye ayrıldı. 1388'de Ming'den
bir ulak Goryeo'ya geldiğinde (14. yüzyıl Kral U dönemi) Goryeo'nun
kuzeyindeki toprağının önemli bir bölümünü geri istedi. General Choe,
Liaodong Yarımadası'nın istilasını kanıtlamak için bir şans yakalamıştı
(Goryeo, eski krallık Goguryeo'nun halefi olduğunu iddia etmişti, bu
şekilde tarih boyunca Kore'nin bir bölümü olan Mançurya'nın iadesi dış
politikanın bir parçasıydı). İsyanı yönetmesi için seçilen Yi'ye
sadakatle karşı çıkıldı; ancak Yalu Nehri'ndeki Wuihwa Adası'nda isyan
etti ve Goryeo'nun başkenti Gaegyeong (bugünkü Gaeseong)'a giderek Kral
U'yu oğlu Kral Chang'ın (1388) yardımıyla başlattığı darbeyle General
Choe ve yandaşlarını kurtardı. Krallığın adını zorla Yo olarak
değiştirdikten sonra Kral U ve oğlunu öldürdü (Bu olaydan sonra Kral
Gongyang oldu). Dolaylı yoldan kraliyet sarayını kukla kralla elinde
tuttu. Yi, o süre içinde kendisinin Sinjin aristokrasisiyle Jeong
Do-jon ve Jo Jun olarak dostluğunu ilerletti. Yaptığı ilk işlerden
birisi Gwajeon Yasası'ndan fiili olarak Goryeo'nun başkomutanlığını
geçirerek toprak zenginlerinin ve muhafazakar Gwonmun aristokratların
topraklarına el koyup Sinjin kampında Yi'nin destekleyicileri arasında
paylaştırdı. 1392'de (Kral Gongyang'ın 4. yılında), Yi'nin beşinci oğlu
Yi Bang-won, Jeong Mong-ju adındaki eski hanedanlığı destekleyen önemli
bir aristokratı kendi tarafına çekerek yeni saltanata bağlılık yemini
etti ve Jo Yeong-gyu'nun da dahil olduğu beş suikastçiyle Gaegyeong
yakınındaki Seonjouk Köprüsü'nde öldürdü. Böylece Yi Seonggye'nin
yönetiminden bir kişiyi eksiltmiş oldu. Aynı yıl Yi, Kral Gongyang'ı
tahttan indirerek Wonju'ya sürgüne gönderdi ve tahta çıktı. Yaklaşık
500 yıldır hüküm süren Goryeo Hanedanlığı sona ermiş oldu

Joseon Hanedanı çok büyük bir kültüre sahip ve koreyi çok iyi yöneten bir Krallıktı . Paylaşım için teşekkür ederiz .